Havuz Körlüğü

Prof. Dr. Erdem Kaşıkçıoğlu, İç Hastalıkları,
Kalp-Damar Hastalıkları, Spor Hekimliği Uzmanı,
ekasikcioglu@gmail.com

Yaz aylarının bunaltıcı sıcaklarının gelmesiyle birlikte serinleme ihtiyacı duymakta ve imkânlar ölçüsünde genellikle iki yolu tercih etmekteyiz. Denize yakın yerleşim alanlarında deniz sıklıkla ilk tercih edilenken, aksi durumda çoğunlukla yaşam alanlarımızın içinde bulunan havuzları kullanmaktayız. Hiç kendi kendinize sordunuz mu: Kullandığımız bu havuzlar ne kadar hijyenik ve hangi sağlık risklerini taşıyorlar?

Atalarımızdan kalan şu sözleri birçoğumuz duymuştur: Akan su pislik tutmaz. Bu söz her zaman doğru olmamasına rağmen gerçek anlamıyla tam da havuz gibi su birikimlerinin hijyen açısından risk oluşturabileceğini akla getirmelidir. Bu riskleri önlemek için birtakım temel yaklaşımlar vardır. Bunlardan birisi etkin bir şekilde çalışan filtreleme sisteminin kullanılması. Filtreleme sistemi olmayan veya etkin olarak çalışmayan havuzlarda zararlı mikroorganizmaların fazlasıyla üreyebileceği bir ortamın oluşacağını unutmamak gerekir. İnsan bedeninde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilecek bu mikroorganizmaların bir kısmı temizleme solüsyonlarıyla dahi yok edilemeyebilmektedir. Bu sebeple sudan klor ya da kötü koku hissedildiği durumda filtreleme sistemi düzenli bakımlar dışında da gözden geçirilmelidir.

Mikroorganizmaların klorlamaya direnç gösterebildiği diğer ortamlar ise tortu ve yosunlaşmanın olduğu yüzeylerdir. Tortu ve yosunlaşmayı gözle fark edebilmek çoğunlukla zordur. Bu sebeple, havuz yüzeyine dokunulduğunda herhangi bir kayganlık hissi alınıyorsa tortu ve yosunlaşmanın gelişmiş olduğu kabul edilmelidir. Mümkünse robotik temizleme cihazlarıyla; değilse manuel bir şekilde yüzeyler temizlenmelidir. Organik tortulaşmanın azaltılması için havuzu kullanacak bireylerin hemen öncesinde duş almaları sağlanmalıdır.

Bütün bunların yanı sıra, bireylerin bedeninden kaynaklanan ya da doğadan kaynağını alan mikroorganizmaların yok edilmesi için başta klor olmak üzere çeşitli dezenfeksiyon yöntemleri mutlaka kullanılmalıdır. Çamaşır suyunun yapısında bulunan ve etkin temizlikte sıklıkla kullanılan dezenfektanlardan biri olan klorun uygun yapı ve dozda kullanılmadığı takdirde insan organizmasına zarar verebileceğini hesaba katmak gerekir. Türk standartlarına uygun yapılan havuzlarda (havuz suyunun filtrelenme hızının 30-20 m³/saat ve devir daim süresinin de halka açık havuzlarda maksimum 3-4 saat olduğu kabul edilir) yeterli dezenfeksiyonun sağlanması için serbest klor düzeyinin 0.3-0.6 ppm, standart dışı açık havuzlarda ise bu düzeyin 1-3 ppm olması önerilmektedir. Ne yazık ki, spor amaçlı kullanılan havuzlarda bile temizliğe dikkat edilmemekte ve de bu, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Yetersiz dezenfeksiyonun zararlarının yanı sıra belirlenen düzeylerin üzerindeki dezenfeksiyon da direkt kimyasal irritasyon etkisiyle astım, gözlerde ve ciltte irritasyon ve dış kulak yolu enfeksiyonlarına neden olmaktadır.

Havuzlardan kaynaklanan hastalıklar iki ana yolla insan bedenine bulaşabilmektedir: suyla temas ederek ve su yutarak. Bu iki yolla birçok bakteri, mantar ve parazitle karşı karşıya kalınabilmektedir. Bu mikroorganizmalar oldukça geniş bir hastalık yelpazesi oluşturabilmektedir. Tifodan ve salmonellaların yol açabileceği bağırsak iltihaplarından tutun da, tedavileri zor olabilen cilt lezyonları, körlüğe yol açabilecek göz iltihapları ve de ölümcül giden beyin iltihapları görülebilmektedir.

Havuzların kullanımında gelişebilecek sağlık sorunlarının önüne geçilebilmesi için:

Havuzların filtreleme ve devir daimleri standartlara uygun hale getirilmeli
Dezenfeksiyon için kullanılan kimyasallar, önerilen konsantrasyon düzeylerine sadık kalınarak uygulanmalı.
Havuz gözlüğü, kulak tıkacı ve bone kullanım alışkanlığı kazanılmalı.
Havuz kullanımından önce hijyen sağlanmalı ve duş alınmalı.
Hijyen alışkanlığını tek başına gerçekleştiremeyen çocuk ve bireyler uygun kıyafetlerin yanı sıra sürekli bir eşlikçi ile bir arada olmalı.
Lens kullanan bireyler lenslerini çıkartmalı.
Çocuklara havuz kullanım kuralları öğretilmeli ve kesinlikle su yutulmamasının önemi titizlikle anlatılmalıdır.