Engin Başaran, Tüketici Uzmanı, Onursal Başkan Tüketiciler Derneği (TÜDER), engin4basaran@gmail.com
Büyük bir acı yaşadık: Sekiz katlı yapılmış, sonra üzerine üç kat daha eklenmiş bir bina çöküntüsünün altında yitip gidenlerin acısını… İnşaat kalitesizmiş, deniz kumuyla yapılmış! Durduk yerde pencereler kırılıyormuş! Dahası var: Sonradan eklenen üç kaçak kat imar affı ile yasal hale getirilmiş; kâğıt üzerinde sağlam yapı olarak tescillenmiş (yapılan hesaplara uymayarak üzerindeki yük arttırılmış)! Dahası da var: Giriş katındaki kolonlar kesilmiş, ara duvarlar yıkılmış, dükkân genişletilmiş!
Aklımıza gelen binlerce deli soru: Binada oturanlar bunları biliyor muydu? Bildikleri halde mi bu binada oturmaya devam ediyorlardı? İnşaat müteahhidi çimento yerine kum kullanmanın riskli olduğunun bilincinde miydi? Ya hesap kitap yapan mühendisler neredeydi? Giriş katın kolonlarını kesen, ara duvarları yıktıranların akılları başlarında mıydı? Ya üç kaçak kata izin veren yerel yönetimler, cinayete göz yumarak “imar affı” veren yetkililer? “Geliyorum” diye haber verirken çöküntü, binada yaşayanlar/bina yöneticileri bu kadar kayıtsız ve sorumsuz muydular?
Yaşanan/yaşanılacak acılardan daha kötüsü cevaplar: En başta kanunsuzluk; kara cehalet, ahlaksızlık, vicdansızlık, vurdumduymazlık, ilgisizlik, sorumsuzluk ve popülizm. Yasa yapıcıları/uygulayıcıları ve yapıcılar, satıcılar, alıcılar; zincirin her bir halkası sorunlu ve sorumlu!
Oysa insan yaşamı; sağlığı ve güvenliği, her şeyden önemli. Güçlü devletler, gelişmiş/uygar ülkeler, başarılı yönetimler; insan yaşamına değer veren, bireylerin sağlık, güven, huzur, rahat içinde yaşamaları için her tür politika oluşturmayı, uygulamayı gerçekleştirebilen yöneticilere sahip devletlerdir. Ülkemizde de artık tüm politikalarda odağa “bireyin güvenliği, sağlığı, huzuru” temel alınmalıdır! Milletçe acılar yaşıyoruz, ne yediklerimize/içtiklerimize ne oturduğumuz binalara ne de yaşadığımız ortamlara güvenimiz kalmadı!
Bu bağlamda, “bina sağlamlığı” ülkemizde en temel ve öncelikli konu olarak ele alınmalı ve ülke çapında bu konuda çok ciddi bir araştırma faaliyeti başlatılmalıdır, diye düşünmekteyim.
Ülkemizde çok sayıda güvensiz konut bulunmakta: Kaçak yapılar/katlar, çatlamış duvarlar, kara cehaletin elinde yapılmış, mühendissiz, kolonu kesilmiş, ara duvarları yıkılmış, affa uğramış depremi bile beklemeden yıkılacak binlerce bina var. Bu kapsamda güvenli/sağlam yapılaşmanın zorunlu olduğu açıkça görülmektedir.
İnsan yaşamını birinci derecede ilgilendiren bu konuda, özellikle ülkemizde ilk yapılacaklar arasında “yasal düzenlemelerin günün bilimsel kurallarına göre yeniden ele alınması/yasaların uygulanabilirliğinin mutlaka sağlanabilmesi ve güçlü denetim/yaptırım mekanizmalarının oluşturulabilmesi” ivedilikle gerçekleştirilmelidir.
Bilimsel verilerle yapım yerlerinin belirlenmesi, planlanması ve yapım ruhsatlarının yalnızca ehliyet/liyakat sahibi vicdanlı, ahlaklı, gerekli bilimsel donanıma sahip kişilere verilmesi, yapımda kullanılacak tüm malzemelerin standartlara uygunluğu mutlaka sağlanmalıdır. Standart dışı yapı malzemesi üretimine, piyasaya arzına ve kullanımına asla izin verilmemelidir.
Kaçak yapı, kaçak kat vb. güvenlik tehdidi arz eden hiçbir yapıda “af” söz konusu olmamalıdır. Hiçbir cinayeti “af” meşrulaştıramaz ve bu konuda popülizme asla izin verilmemelidir. Bu yola başvuranlara, izin veren/göz yuman ilgili ve yetkililere en ağır maddi/manevi cezalar verecek düzenlemeler kısa sürede hayata geçirilmelidir.
Yapı zincirinin son halkası olan “Alıcılar” bugüne kadar en ihmal edilmiş konudur! Bu nedenledir ki evine “bulaşık makinesi” alan bir tüketici “Güvenli midir, ne kadar enerji harcamaktadır, garantisi ne kadardır, ne kadar sağlam” sorularını sorduğu kadar belki de tüm yaşamı boyunca bir kez satın alabileceği/oturacağı konutunu, bu soruları sormadan/sorgulamadan alabilmektedir.
Yalnızca fiyat odaklı, çevre odaklı veya iç tefrişat odaklı alım gündemde olup “güvenlik veya sağlamlık” hemen hemen hiç sorgulanmamaktadır. Bina zemininin kum veya dolgu alan olup olmadığı, binanın temel drenaj sisteminin olup olmadığı, bina sağlamlığı, binanın ruhsatlı ve standartlara göre projelendirilmiş olup olmadığı, binanın uzman teknik personele sahip/konusunda deneyimli firmalar tarafından yapılıp yapılmadığı, binanın temeli ve taşıyıcı sisteminin “onaylı projelerine” göre yapılıp yapılmadığı, yapı malzemelerinin standartlara uygunluğu, enerji verimliliği(!) vb. hiç sorgulanmamaktadır. Böyle bir kültür geliştirilmemiştir. Beyaz eşya satın alan alıcıya “kullanım kılavuzu, ürün kimliği, garanti belgesi” vermek zorunlu olduğu halde “konut” alan tüketiciye bu bilgileri içeren bir belge verilmesi hiç düşünülmemiş, gündeme getirilmemiş ve ne tüketiciler ne de ilgili örgütler -bildiğim kadarıyla- böyle bir istekte bulunmamışlardır.
Alıcılar; yapıcı firma adı/vergi numarası/adresi, binanın yapısal özellikleri, yapı malzemelerinin standardı, izolasyon durumu, kullanım ömrü ve uyarıları içine alan her tür bilgiden uzak bırakılmıştır (Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü’nün “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” kapsamında konuyu ele almasında büyük yararlar olacaktır). Bina güvenliği/sağlamlığı ile ilgili şikayetler çok hızlı değerlendirilmeli; ihmal eden ilgili ve yetkililere ağır, caydırıcı maddi/manevi cezalar verecek mekanizmalar oluşturulmalıdır.
Bu bağlamda; biz alıcılara artık oturduğumuz binaların sağlamlığı, standartlara uygunluğu, depreme dayanıklılığı konusunda bir “yapı belgesi” verilmesinin zamanı geldiğini biliyor ve bekliyoruz. Ve biz konut alıcıları (tüketiciler) imar affı istemiyoruz; kaçak inşaatlara/kaçak katlara “dur” denilmesini bekliyoruz. Yapım işinin “diplomalı”lara verilmesi gerektiğini ve popülist politika uygulamalarına karşı olduğumuzu söylüyor, yeni acılar yaşamak istemiyoruz!
bi_özet gayrimenkul | 7. sayı | Mart 2019
bi_özet gayrimenkul 